آرایش بانک‌های خازنی در پست فشار قوی چگونه است؟
آرایش بانک‌های خازنی در پست‌های فشار قوی، معمولاً به دو صورت است: ستاره زمین شده و ستاره دوبل. نوع اخیر کاربرد فراوانتری یافته است. زیرا که حفاظت قرار داده شده روی سیم مرتبط بین صفر‌های دو ستاره را می‌توان بسیار حساس قرار داد تا در صورت کاهش ظرفیت هر یک از خازن‌ها نیز، حفاظت عمل کرده بانک‌ها را از مدار خارج کند.
سرویس آموزش و آزمون برق نیوز، از بانک خازنی به منظور تولید و تامین توان راکتیو مورد نیاز مصرف کننده‌ها از خازن‌ها به صورت موازی و بانک شده در پست‌های فوق توزیع استفاده میشود.
آرایش بانک‌های خازنی در پست‌های فشار قوی
به منظور کنترل ضریب توان شبکه به صورت هوشمند از رله‌ای موسوم به رله کنترل توان راکتیو (کنترل وار یا VCR) استفاده میشود. این رله توان راکتیو مورد نیاز شبکه را اندازه گیری کرده و بسته به نیاز شبکه توزیع، واحد‌های خازنی را بصورت پلهای وارد مدار میکند. این رله فرمان قطع یا وصل را به کلیدی به نام LBS یا Load Break Switch ارسال میکند. از جمله ویژگی‌های مهم LBS برقدار کردن خازن‌ها در لحظه صفر شدن موج سینوسی ولتاژ و در نتیجه کاهش استرس واردی به خازن‌ها و افزایش عمر آن‌ها میباشد. همچنین این کلید‌ها تعداد عملکرد بال و نیاز به تعمیر و نگهداری پایین و استهلاک کمی دارند.
احتمال بروز اضافه ولتاژ‌های کلیدزنی و یا بواسطـ عبور امواج سیاری که در شبکه جابجا میشوند در نقطه نصب خازن وجود دارد، به همین لحاظ و برای زمین کردن این اضافه ولتاژها، پیش از ورود به خازن‌ها از برقگیر استفاده میشود.
خازن جاذب جریان است و به هنگام وصل جریان زیادی میکشد و این شارژ زیاد ممکن است باعث انفجار آن شود، لذا به صورت سری با آن از یک سلف محدود کننده جریان استفاده میشود.
گاهی درون یک واحد خازنی اتصال کوتاه بوجود می‌آید و جریان زیادی کشیده که ممکن است باعث ترکیدن خازن گردد لذا با تعبیه کردن فیوز از عبور جریان زیاد به هنگام اتصالی و باقی ماندن اتصالی به مدت طولانی و انفجار خازن جلوگیری میشود.
آرایش بانک‌های خازنی بصورت ستاره دوبل بوده و در محل اتصال مرکز ستاره یونیت‌های خازنی از رله عدم تعادل یا Unbalance Relay استفاده میشود. در صورتی که با بروز هر خطایی نامتعادلی جریانی در مرکز ستاره یونیت‌های خازنی ایجاد گردد، این رله فرمان قطع مسیر تغذیه بانک خازنی را به مدارشکن فیدر خازنی ارسال میکند.
آرایش بانک‌های خازنی در پست‌های فشار قوی، معمولاً به دو صورت است: ستاره زمین شده و ستاره دوبل. نوع اخیر کاربرد فراوانتری یافته است. زیرا که حفاظت قرار داده شده روی سیم مرتبط بین صفر‌های دو ستاره را می‌توان بسیار حساس قرار داد تا در صورت کاهش ظرفیت هر یک از خازن‌ها نیز، حفاظت عمل کرده بانک‌ها را از مدار خارج کند. ضمناً در این نوع آرایش می‌توان به جای ترانسفورماتور جریان از ترانسفورماتور ولتاژ نیز برای تحریک رله ولتمتریک استفاده کرده کوچکترین تغییر ولتاژ صفر ستاره‌ها را که ناشی از تغییر ظرفیت خازن‌ها میباشد، کنترل نمود.
علت بروز حادثه درصورت باقی ماندن خازن‌ها بصورت وصل پس از بی برقی پست با برقدار شدن مجدد و بلافاصله پست
خازن‌های فشار قوی عناصری هستند که پس از بی‌برق شدن، انرژی ذخیره شده خود را به سرعت از دست نمی‌دهند و معمولاً حدود ۱۰ دقیقه طول میکشد تا به طور نسبی دشارژ شوند. برای همین هم در بانک‌های خازنی، معمولاً رله‌ای پیش‌بینی میشود تا پس از بی‌برق شدن بانک خازن، از برقدار شدن مجدد و بلافاصله آن جلوگیری کند (زمان وصل مجدد را یک تایمر تعیین میکند). این احتیاط‌ها به آن دلیل است که ولتاژ باقیمانده در خازن‌ها به هنگام برقدار شدن مجدد، گاهی ولتاژ وصل را تشدید نموده موجبات انفجار خازن را فراهم می‌آورد. احتمال وقوع چنین مواردی از ناهنجاری، حتی هنگام در مدار بودن خازن‌ها و انجام برخی عملیات کلیدزنی نیز وجود دارد و به همین علت است که در برخی پست‌ها دستورالعملی مبنی بر قطع فیدر‌های خازن پیش از انجام مانور در فیدر ترانس‌ها رایج شده است. ناگفته نماند که اینگونه ناهنجاری‌ها بستگی به لحظه کلیدزنی و وضعیت پلهای بریکر نیز دارد.
علت فرمان قطع بانک خازن ستاره دوبل هنگام قرار گرفتن در سایه
حفاظت واقع بر نقطه صفر ستاره دوبل خازن‌ها بسیار حساس است و در صورت پایین بودن تنظیم، کوچکترین تغییر ظرفیت هر یک از واحد خازن‌ها را دیده، فرمان قطع صادر میکند. بعضی اوقات با واقع شدن یکی از بانک‌های خازنی در سایه، تغییر ظرفیت ایجاد میشود و گاهی نیز در زمستان، که یک واحد ستاره در سایه و سرما قرار می‌گیرد چنین قطع ناخواسته‌ای را بوجود می‌آورد و لازم است قدری از حساسیت حفاظت کاسته شود.
منبع: آموزش و پژوهش علوم صنعت برق
